• Een democratisch deficit
• Inbreuk op het recht op protest en vrije meningsuiting
• Maatregelen die op til staan
• Besluit

Dat de Europese Unie haar ontstaans- en bestaansreden in de maximalisatie en stabilisatie van de economische winsten ligt, mag voor iedereen duidelijk zijn. Dit is dan ook terecht het mikpunt bij uitstek in de kritiek van de meeste organisaties die op 19 oktober 2001 in Gent betogen. In het kader van de kapitalistische wildgroei wordt gewezen op de onwil of de onkunde van de politieke Europese coryfeeën om aan deze economische tirannie iets te veranderen. Het politieke niveau in de hedendaagse Europa-kritiek (bijvoorbeeld door de 'anti-globaliseringsbeweging') komt echter volledig ten onrechte in de schaduw te staan, vandaar de nadruk van ART op het democratische deficit.

Ondanks en dankzij een zeer gebrekkige democratische structuur heeft zich sinds het ontstaan van de Europese Unie geleidelijk een Europese staat ontwikkeld. Sommigen spreken vandaag zelfs van de voorbereiding tot de ‘Verenigde Staten van Europa’. Hoe dan ook: de gebrekkige democratische structuur heeft vele gezichten. 
Zo is het Europese parlement een orgaan dat onmogelijk in staat kan zijn om de diversiteit van miljoenen inwoners te kunnen representeren. Daarenboven is dit parlement een maat voor niets: het wordt doorgaans geraadpleegd over reeds voorgekauwde en besliste materies. De daadwerkelijke beslissingen worden genomen door de Commissies en door de Raden. Deze Commissies hebben nog meer te lijden onder een getrapte bureaucratische structuur: er wordt meer rekening gehouden met partij- en natiebelangen dan met competenties. Wat de Raden van Ministers betreft: hier zwaaien diegenen die op nationaal niveau belast zijn met de uitvoerende macht de plak over de Europese wetgevende macht: begrijpe wie begrijpen kan! 
Bovendien is het zo dat over steeds meer materies geheime task forces worden samengesteld zonder dat hierop enige democratische controle mogelijk is. Af en toe geeft men de burger een snelcursus in Euro-manie of krijgt hij of zij een referendum dat enkel bekrachtigd wordt als het de vooropgestelde Europese koers bevestigt. 

Deze uiterst gebrekkige democratische structuur begint echter nu pas haar ware gelaat te tonen. Zolang Europa zich voornamelijk met de economie bezighield, kon men zich verschuilen achter specialisme. Het economisch en financieel kluwen is voor gewone mensen immers niet meteen de meest toegankelijke materie. Maar diegenen wiens belangen ondertussen gediend werden, zijn in tegenstelling tot de burger nooit afwezig geweest. Zo werden in het verleden de rapporten van de industriële lobbygroep European Round Table of Industrials (ERT) meermaals nagenoeg naadloos gecopieerd door de Europese Commissie. Maar ondertussen is de markt in Europa al vrijgemaakt en beschikt het kapitaal over open grenzen en een eengemaakte munt. De vrije markt en de denationalisering zijn nu fundamentele voorwaarden om tot de uitbreiding van de Unie toegelaten te worden. Maar niemand heeft ooit onze mening gevraagd.

Wat buitenlandse zaken en defensiebeleid betreft lagen de zaken voor het Europese beleid al wat moeilijker. Hoewel, ook daartoe heeft het verdrag van Maastricht 'wonderen' verricht. De externe grenzen zijn al enige tijd afgesloten. Vluchtelingen worden buiten de vesting gehouden. Fort Europa is een feit. En om de internationale betrekkingen te verzekeren kon er ook wel eens gedacht worden aan een Europees leger voor 'humanitaire opdrachten' en 'conflictbeheersing'. Kenrdocumenten in verband met buitenlands beleid en militaire opdrachten werden voor de bevolking ontoegankelijk gemaakt.

Maar ook intern, op gebied van binnenlandse zaken en justitiebeleid, doen zich ernstige problemen voor. Ook daar heeft men het nu over ‘conflicten’ die moeten bestreden worden. Volgens Europese openbare orde-experten gaat het hier over zowat alles dat een effect kan hebben op ‘de status quo’… Maar over wiens status quo gaat het hier? In plaats van conflict als een normale zaak in een democratie te beschouwen die men op politieke wijze dient te behandelen, worden afwijkende meningen stilaan als staatsgevaarlijk bestempeld. Dit is een ronduit autoritaire en conservatieve evolutie.

Deze laatste evoluties komen dichter in de nek van de inwoners van de Europese Unie te zitten. Daarom weet men heel goed dat de beslissingen rond dergelijke materies niet zonder slag of stoot kunnen genomen worden. Maar Europa heeft temidden deze impasse twee recente aanleidingen gekregen om ondanks haar democratisch deficit toch aan haar interne en externe politiek te kunnen voortbouwen. De koers is bepaald.

Ten eerste. Gevoed en gefrustreerd door het ondemocratisch karakter van de Europese Unie is niet toevallig ‘op straat’ een Europese variant van de anti-globaliseringsbeweging ontstaan. Dit terwijl staatssecretaris Pierre Chevalier (VLD) naar aanleiding van de WTO-protesten in Seatlle nog opmerkte dat "het protest het gevolg is van een gebrek aan transparantie ten aanzien van de bevolking" en dat "zulke zaken in Europa niet kunnen gebeuren"(DM 2-12-'99). Twee jaar later weten we beter. De ronduit negatieve beeldvorming rond demonstranten wordt vandaag bovendien als aanleiding gebruikt om algemene en verregaande beslissingen betreffende de interne politiek en justitie erdoor te krijgen. Zo is het recht op vrije beweging en protest nu ernstig geschonden en worden er transnationale databanken van 'oproerkraaiers' aangelegd. Europa passeert hiermee in één beweging de klassieke weerzin van de nationale staatsapparaten, die dergelijke materie van oudsher als ‘nationaal’ beschouwen, én zet het democratisch verzet tegen de muur. Cynischer kan nauwelijks.

Maar er volgde nog een tweede 'geschenk' dat niet minder uitgebuit wordt. Op 11 september werd de Westerse wereld en dus ook Europa een veiligheidsprobleem in de schoot geworpen. Nu reeds kan vastgesteld worden dat de Europese top bij het beramen van maatregelen ‘tegen het terrorisme’ haar boekje wederom ver te buiten aan het gaan is. De strijd tegen het terrorisme kan volgens ons nooit de afbraak van democratische rechten rechtvaardigen, laat staan het invoeren van praktijken die thuishoren in een dictatoriale regimes.

Heel wat van de volgende maatregelen worden ontworpen en uitgevoerd achter gesloten deuren door speciale task forces. Werken op legale basis zou immers wetsaanpassingen vereisen en dus democratische controle uitlokken. Europese en nationale parlementen worden daarom buiten spel gezet, laat staan dat ónze mening gevraagd wordt… Uit wat volgt mag duidelijk zijn dat men dat in de toekomst ook niet van plan is.

Proactieve maatregelen:

- Het actiever verzamelen en uitwisselen van inlichtingen: of dit nu via een nieuwe of een bestaande databank gebeurt doet er in feite niet toe. Kern van de zaak is dat men daarin reeds terecht kan komen wanneer men bijvoorbeeld om het even waar aan een straatblokkade heeft deelgenomen. Op basis van deze databank wil Europa onder meer de toegang tot een ander land ontzeggen, wat duidelijk een inbreuk is op het recht op vrije beweging en recht op vrije meningsuiting en protest.

- Op deze manier legitimeert en vermeerdert men al het ongebreidelde inlichtingenwerk met betrekking tot actievoerders, die nu nog meer een ‘criminele status’ toegemeten worden. Elkeen die zich vragen stelt bij de ‘status quo’ is een verdacht subject en mag worden bespied, afgetapt (tel, fax, internet, e-mail), gecontroleerd en geïnfiltreerd. Verdacht zijn is al genoeg om geficheerd te worden! Alledaagse politieke activiteiten zullen gecontroleerd worden, wat duidelijk ontoelaatbaar is in een democratie.

- In het kader van terrorisme-bestrijding wil men tevens alle Europese en nationale richtlijnen betreffende data-verzameling versus privacy-bescherming herzien.

Reactieve maatregelen:

- Gemeenschappelijke ontwikkeling van denk- en operationele kaders om oproerpolitie te laten ageren in het kader van topontmoetingen: van gemeenschappelijke opleiding, training, uitrusting en coördinatie tot het uitwisselen van speciale units aan het land waar een top plaatsvindt, dus in de toekomst zou Brussel kunnen rekenen op speciale units uit alle andere lidstaten. Volgens Statewatch, een Britse organisatie die de Europese regelgeving op de voet volgt, leidt dergelijke strategie enkel tot gewelddadiger confrontaties en worden mensen aldus op straat bestraft (er wordt gemept op mensen omdat ze aan een protest deelnemen eerder dan dat ze gearresteerd en bestraft zouden worden omdat ze iets illegaals doen).
Duitsland en Italië vinden dergelijke slappe saus kennelijk niet echt nodig en pleiten regelrecht voor een Europese Oproerpolitie.

- Is het toevallig dat verschillende actiegroepen perfect onder de recent voorgestelde ‘terrorisme’-definitie van de Europese Commissie vallen? Deze heeft het onder meer over “the following offences […murder, … maar ook!: directing, promoting, supporting or participating in such a group] which are intentionally committed by an individual or a group against one or more countries, their institutions or people with the aim of intimidating them and seriously altering or destroying the political, economic or social structures of those countries will be punishable as terrorist offences.” Ook het feit dat er naast gevangenisstraffen tevens aan ‘alternatieve straffen’ zoals gemeenschapsdienst gedacht wordt, doet het vermoeden ontstaan dat de Europese Commissie hier wel eens een ander varkentje mee wil wassen. De Commissie lijkt moedwillig van plan om een zeer vage en brede terrorismedefinitie in het leven te roepen en toe te passen op actievoerders. 

- Ook wordt er nagedacht hoe men eensklaps meer macht kan toebedelen aan Europol, een orgaan dat aanvankelijk opgericht werd ter bestrijding van ernstig georganiseerde criminele organisaties en enkel in dit verband kan optreden. Europol mag wettelijk niet over operationele troepen beschikken en mag dan ook nooit aan openbare ordehandhaving doen.

Tony Bunyan van Statewatch stelt (http://www.statewatch.org) : “[I]t is part of a strategy to treat protestors as the same kind of ‘threat’ as terrorists. This can only lead to a curtailment of the right to free movement and the democratic right to demonstrate.” In die zin stelt hij ook dat het aannemelijk is dat het 5.000-koppig paramilitair politiekorps, dat door de militaire EU-vleugel ontwikkeld zal worden voor gebruik in de derde wereld, zowel zal ingezet worden binnen de EU als daarbuiten. 

Bunyan: “EU governments should spend their time and resources resolving the underlying issues which are bringing the people onto the streets instead of targeting a new ‘enemy within’ which smacks of Cold War ideology.” 

Het enige antwoord dat de van haar burgers ‘vervreemde’ Europese Unie momenteel op het steeds groeiende protest weet te verzinnen is er kennelijk één van repressie. En om deze stringente maatregelen te legitimeren doet men een beroep op een nieuwe ‘duivel’: de anti-globaliseringsbeweging. Dit protest en de beteugeling ervan wordt momenteel aangegrepen om de Europese openbare ordehandhaving (proactief en reactief) vorm te geven. Wat er allemaal zou kunnen gedaan worden met de budgetten die al deze maatregelen opslokken, zal de Europese Unie wel worst wezen.

Daarom besluit ART: op POLITIEK vlak
- heeft de Europese Unie omwille van haar structuur zelf een ondemocratisch karakter
- wenst de Europese Unie haar burgers niet te laten participeren
- meer nog, de Europese Unie maakt momenteel bewust misbruik van de situatie om drastisch te snoeien in de democratische vrijheden en het recht op verzet. 

ART betoogt op 19 oktober voor een échte democratie en voor een politiek op mensenmaat. Wij geloven in het belang van kleinschalige initiatieven, solidariteitsnetwerken en een open participatieve samenleving. Het huidige Europa kan ons gestolen worden. Een ander Europa is mogelijk.